Onder de loep: de WBA voor ZZP’ers
Geplaatst op: 27-03-2021, 14:26:44
De Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie is bedoeld om vast te stellen of iemand werkelijk zelfstandig is of (fictief) in dienstbetrekking. Maar werkt het ook?
Wanneer is een zzp’er werkelijk zelfstandig en wanneer is ie eigenlijk gewoon in dienst? Na het verdwijnen van de VAR (‘verklaring arbeidsrelatie’) kwam er verwarrende regelgeving (de wet DBA), die er uiteindelijk toe leidde dat de Belastingdienst nu alleen in actie komt als sprake is van kwaadwillendheid of als aanwijzingen niet binnen een redelijke termijn zijn opgevolgd. Binnenkort hoopt men opdrachtgevers te kunnen bedienen met de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie (ondernemersplein.kvk.nl/webmodule-beoordeling-arbeidsrelatie). Daarmee moet voor opdrachtgevers meer duidelijkheid ontstaan over de mate van zelfstandigheid van ingehuurde zelfstandigen en kunnen schijnconstructies beter worden aangepakt.
Puntentelling
De WAB is bedoeld voor opdrachtgevers, maar is uiteraard ook relevant voor zzp’ers. De cruciale vraag is: werkt het? De module werkt met door de opdrachtgever te beantwoorden vragen. Elk antwoord levert punten op. Hoe hoger het puntenaantal, hoe meer de overeenkomst op een dienstbetrekking lijkt. Er zijn drie mogelijke uitkomsten:
0-44 punten: de opdracht kan door een zzp’er worden uitgevoerd en de opdrachtgever ontvangt een ‘opdrachtgeversverklaring’
45-69 punten: de opdracht zit in het grijze gebied, de opdrachtgever krijgt geen oordeel en loopt dus een zeker risico
70 punten of meer: indicatie van dienstbetrekking; onder de aangegeven omstandigheden lijkt werken als zzp’er dus niet mogelijk
Uniek
Veel opdrachtgevers zullen graag de eerste uitkomst zien. Met een opdrachtgeversverklaring blijft hun het risico op en daarmee de verplichtingen en kosten van een (fictief) dienstverband bespaard. De webmodule lijkt die uitkomst echter vooral te geven als de ingehuurde partij binnen een organisatie iets unieks doet, iets dat anderen niet kunnen, ontdekte kennisplatform ZiPconomy, dat tien verschillende scenario’s invoerde (kijk op www.zipconomy.nl/webmodule). Wat bleek? Voor interimprofessionals — en dan praten we toch al snel over één derde van alle zzp’ers — is het erg lastig om als zelfstandige te worden beschouwd.
Gepuzzel
Sommige van de 38 vragen van de WAB wegen duidelijk zwaarder dan andere. Vaak heeft dat te maken met de mate van vrijheid die de zelfstandige heeft om de opdracht uit te voeren, de mate van vervangbaarheid en hoe lang de opdracht duurt (inzet per week, lengte van de opdracht). Voor opdrachtgevers en zzp’ers wordt het dus nog een aardig gepuzzel om beneden de 44 punten te blijven en zo de felbegeerde opdrachtgeversverklaring te scoren. Vreemd genoeg blijkt het bezorgen van pizza’s en ander voer via (bijvoorbeeld) Deliveroo, Thuisbezorgd en Uber Eats heel weinig punten op te leveren, doordat er nauwelijks instructies nodig zijn en het voor de opdrachtnemer eenvoudig is om zich door een ander te laten vervangen.
Deskundigen
Zijn de belangenorganisaties al niet enthousiast over de webmodule, dat geldt ook voor arbeidsrechtdeskundigen die bij de pilot betrokken zijn. Experts verschillen onderling van mening wat de uitkomst van de webmodule zou moeten zijn. Bij bijna de helft van de testdossiers week de uitkomst van de webmodule bovendien stevig af van hun oordeel. Hoewel de weging van de vragen wel is aangepast, blijft er heel veel grijs gebied over. Een arrest van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2020:1746) heeft wel iets meer duidelijkheid gebracht: de intentie van partijen is minder belangrijk dan de vraag hoe opdrachtgever en opdrachtnemer in de praktijk samenwerken. En daar zullen we het voorlopig mee moeten doen.
CONCLUSIE
Weliswaar kan de WBA opdrachtgevers en opdrachtnemers helpen hun afspraken zodanig vorm te geven dat de webmodule weinig punten geeft, op dit moment is er veel te veel grijs en te weinig zwart en wit. Bovendien is het vrij ingewikkeld. In de zomer van 2021 zal evaluatie van de WBA plaatsvinden, op z’n vroegst in oktober wordt de module officieel in gebruik genomen — indien de gesignaleerde problemen zijn opgelost. Als dat niet lukt, zal naar onze verwachting ook deze poging om wat meer kaders te scheppen voor de bepaling van de arbeidsverhouding tussen een opdrachtgever en een zzp’er een zachte dood sterven.
Bron: nieuwsbrief FiscAlert van 26 maart 2021